|
|
|
|
| |
|
Complexe zinnen beïnvloeden Muziekbeleving
|
|
|
|
|
|
|
|
Lekker lezen met een muziekje op de achtergrond. Heerlijk,
maar je vraagt nogal wat van je brein. Er is namelijk
overlap tussen de hersengebieden die nodig zijn voor het
verwerken van de grammatica van taal en muziek.
|
|
|
|
 |
|
|
|
Zo kan je boek beïnvloeden hoe je de muziek waardeert. Dat
ontdekte Richard Kunert in zijn promotieonderzoek. Tijdens
het lezen zet je waarschijnlijk liever een rustig muziekje
op dan iets druks en levendigs. Eerder onderzoek toonde al
aan dat muziek de gelijktijdige taalverwerking kan
beïnvloeden, maar waar die overlap in het verwerkingsproces
precies zat, was tot nu toe onbekend. Vorige maand
promoveerde taalpsycholoog Richard Kunert aan het Max Planck
Instituut. Zijn onderzoek laat zien dat er overlap is in het
brein tussen de gebieden die de grammatica van taal en
muziek verwerken.Grammaticale
muziek
Grammatica vormt in taal het bouwplan waarin woorden en
zinsdelen samen een betekenis krijgen. Maar ook muziek kent
zijn eigen grammatica, zo legt Kunert uit: “Muziek kent
structurele regels die dirigeren hoe ritme, harmonie,
melodie en timbre kunnen worden toegepast.” Net als in taal
resulteert het afwijken van deze onbewuste grammaticale
regels direct in een afwijzende reactie bij de luisteraar.
Kunert gebruikte voor zijn onderzoek de harmonische
grammaticaregels voor muziek. “Er is een regel die stelt dat
een melodie moet eindigen op de grondtoon. Deze regel kennen
we allemaal onbewust: als we aan het eind geen grondtoon
horen, hebben we het gevoel dat het stuk vreemd afloopt of
nog niet klaar is.” De grondtoon is de eerste toon van de
toonladder die in een stuk wordt gebruikt. De onderzoeker
componeerde zelf verschillende melodieën die hij gebruikte
in zijn experimenten.
Melodie 1 eindigt geheel volgens de harmonische regels
met de grondtoon. Melodie 2 breekt met deze regel en klinkt
daardoor ‘onaf’. Melodie 3 is van het type dat Kunert
gebruikte in zijn experiment: hij wisselt halverwege de
melodie van toonsoort, maar sluit af met een akkoord in de
begin-toonsoort. Het resulteert in een melodie die ‘af’ is,
maar die grammaticaal complexer is dan melodie 1. Kunert
liet zijn proefpersonen eenvoudige en complexe zinnen lezen,
terwijl ze luisterden naar grammaticaal complexe melodieën,
zoals melodie 3 hierboven. Na elke melodielijn gaf de
proefpersoon op een 7-puntsschaal aan in hoeverre de melodie
‘af’ was. Bij een grammaticaal complexe zin beoordeelden de
proefpersonen de melodieën vaker als ‘onaf’ dan bij
grammaticaal eenvoudige zinnen.
Kruispunt in Broca
Volgens de onderzoeker toont dit aan dat het kruispunt
tussen muziek en taal in onze hersenen ligt op het gebied
van de grammaticale integratie: daar waar de losse
onderdelen een samenhangend geheel vormen. Als dit gebied
intensief wordt gebruikt voor taal, blijft er minder
verwerkingsruimte over voor muziek, en andersom.
|
|
|
|
 |
|
Links: Het gebied van Broca in de linker hersenhelft.
Foto: Database Center for Life Science(DBCLS) voor Wikimedia
via CC-BY-SA-2.1-jp |
|
|
|
De onderlinge beïnvloeding komt dus niet door het afleiden van
de aandacht, zoals sommige onderzoekers beweren. “Aandacht
heb je nodig om een ingewikkelde taak uit te voeren,
onafhankelijk van wat die taak ingewikkeld maakt”, legt
Kunert uit. “Maar wij vonden dit effect alleen bij zinnen
die grammaticaal complex waren, niet bij zinnen die
inhoudelijk complex waren. Aandacht kan dat verschil niet
verklaren.” Uit een fMRI-experiment bleek vervolgens dat de
overlap van de twee verwerkingsprocessen plaatsvindt in het
gebied van Broca. In dit gebiedje in de linker hersenhelft
ter hoogte van de slaap vond een toename van zuurstofrijk
bloed – en dus van activiteit – plaats wanneer de
proefpersoon luisterde naar complexe zinnen die werden
gezongen op een grammaticaal complexe melodie. Dit sluit aan
bij de gevestigde gedachte dat dit gebied verantwoordelijk
is voor grammatica.Easy
listening
De gevonden link tussen muziek en taal kan worden ingezet
bij het behandelen van taalstoornissen, denkt Kunert. “Het
psychologische model dat ik geëvalueerd heb, kan al
verklaren waarom muzieklessen een positief effect hebben op
de taalontwikkeling van kinderen. En ook waarom sommige
afasiepatiënten naast taalproblemen ook muziekproblemen
hebben. Maar je kunt het ook gebruiken om een muziektherapie
te ontwikkelen die het hersengebied traint dat betrokken is
bij de verwerking van harmonieën. Dat gebied kan dan ook
worden gebruikt voor de grammatica van taal.”
En welke muziek kun je nu het beste opzetten tijdens het
lezen? “Stilte is waarschijnlijk het beste als je je wilt
concentreren. Uit onderzoek blijkt dat muziek eigenlijk
alleen ondersteunt tijdens hersenloze activiteiten, zoals in
de sportschool. Maar als je dan toch iets op wilt zetten,
zou ik gaan voor hele simpele, instrumentale muziek, zoals
easy listening. Dat belast het gedeelde grammaticasysteem
het minst, zodat er meer ruimte overblijft voor de
verwerking van de tekst.” |
|
|
|
|
|
|
|
Door: Erica Renckens
Uit:
NEMO Kennislink |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Artikelen Zoeken
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Artikelen Aanmelden
|
|
| |
Heeft u zelf interessante artikelen
geschreven over zingen of kent u artikelen over zingen die u voor deze rubriek wilt
aanmelden, laat het ons dan
hier
weten!
|
|
| |
|
|
| |
ZINGmagazine
|
|
| |
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
| |
Veel van de artikelen die je hier leest komen uit ZINGmagazine, een tijdschrift voor iedereen die van
zingen houdt. Van koorzangers en -zangeressen, tot duo en
grootkoor, van smartlap tot oratorium; voor solisten op het
podium en in de badkamer, maar ook voor dirigenten,
zangdocenten.
 Meer
... |
|
| |
|
|
| |
VoicEmail
|
|
| |
|
|
| |
Op de hoogte blijven van het laatste vocale nieuws? Neem
hier
geheel vrijblijvend
een gratis abonnement op VoicEmail, de e-mail nieuwsbrief voor
Zingend Nederland. |
|
| |
|
|
| |
Repertoire en Meer ...
|
|
| |
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
| |
Multi Mix Music
biedt u een zeer uitgebreide collectie aan
eigentijds en klassiek repertoire. Maar u kunt ook bij ons
terecht voor Tipboeken, CD-consultancy en nog veel meer ... |
|
| |
|
|
|
