|
|
|
|
| |
|
Henkjan Honing: ‘Muziek is te lang als Luxe gezien’
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
Foto: Eduard Lampe/UvA |
|
|
|
|
|
| |
|
Ieder mens heeft gevoel voor muziek, zoals iedereen dat ook
heeft voor taal. Maar waar dat gevoel precies vandaan komt,
is een wetenschappelijk raadsel. UvA-hoogleraar Henkjan
Honing onderzoekt de biologische oorsprong van muzikaliteit.
Wat gebeurt er in je brein als je
naar muziek luistert?
‘Muziek activeert heel veel verschillende netwerken in de
hersenen. De voorkant van de hersenen is bijvoorbeeld
betrokken bij verwachtingen die in muziek een rol spelen.
Als luisteraar projecteer je verwachtingen op muziek,
bijvoorbeeld over welke toon waarschijnlijk volgt of op welk
moment die toon komt. Deze verwachtingen worden continu
bevestigd of geschonden. Dat maakt muziek spannend.
‘Daarnaast zijn dieper gelegen delen actief, die betrokken
zijn bij emoties. Als mensen zich verheugen op een bepaalde
noot, of op een snik in de stem van de zanger, dan maakt dit
gebied al tien seconden voor het zover is de beloningsstof
dopamine aan. Door dit stofje krijg je kippenvel of een
gevoel van opwinding. Ditzelfde systeem is ook actief bij
eten of seks.
‘Tot slot worden motorische netwerken in het brein actief.
Ook al zit je passief in je stoel, in de hersenen lijkt het
alsof je meebeweegt op de muziek.’
Hoe weten we dit?
‘Met een MRI-scanner kunnen we zien welke hersengebieden
meer of minder zuurstof gebruiken. Zo zie je bijvoorbeeld
verschillen tussen het luisteren naar ritmische en
niet-ritmische muziek.
‘Daarnaast gebruiken we EEG-scans, die via een kapje met
elektroden worden verkregen. Daarmee kunnen we tot op de
milliseconde nauwkeurig het effect van ritmen bekijken.
Hiermee hebben we maatgevoel bij baby’s onderzocht. Wanneer
we een noot weglieten op een plek die je volgens het ritme
wel zou verwachten, dan zag je een karakteristiek negatief
piekje in het EEG-signaal.’
Lancering Erik
Omdat hersenonderzoeker Erik Scherder onlangs 65 is
geworden, maakte New Scientist een bijzonder themanummer.
Daarin zijn de beste breinarti-kelen uit New Scientist
gecombineerd met nieuwe artikelen over de favo-riete onderzoeksthema's van Scherder. Deze speciale New
Scientist – de ‘Erik’ – werd op 15 april 2017 gepresenteerd
in het Concertgebouw, m.m.v. Iris Sommer en Tim Knol. Meer
informatie en tickets Is muzikaliteit dan aan-geboren?
‘'Aangeboren’'is niet echt de goede term. Het is eerder
aanleg. Het is een combinatie tussen wat je
via de genen meekrijgt en de omgeving. Uit onderzoek blijkt
dat gevoel voor intonatie en ritme al heel vroeg actief is.
Zelfs al in de baarmoeder. In de laatste drie maanden van de
zwanger-schap kan een baby al horen en melodietjes onthouden.
‘Met ons EEG-onderzoek hebben we laten zien dat baby’s
daarnaast ook maatgevoel hebben: ze horen de regelmaat in de
muziek.’ |
|
|
|
Hoe
onderzoek je vervolgens de evolutionaire oorsprong van
muziek?
‘Daarvoor vergelijken we dit soort resultaten met die van
andere diersoorten. Zo proberen we de vraag te beantwoorden
of muzikaliteit een oude, met meerdere dieren gedeelde
vaardigheid is. Dat lijkt niet zo te zijn. De mens blijkt
namelijk de enige apensoort met ritmegevoel. Dit delen we,
voor zover we nu weten, met slechts twee andere soorten:
kaketoes en zeeleeuwen.
‘Kaketoe Snowball en zeeleeuw Ronan zijn beroemd in ons
vakgebied vanwege hun maatgevoel. Dat alleen zij maatgevoel
met ons delen, is cu-rieus. We weten nog niet waarom dat zo
is.’
Muziek heeft naar verluidt allerlei
positieve effecten op de hersenen. Kun je het zien als een
soort fitness voor het brein?
‘Dat is wat kort door de bocht. Onderzoek bij violisten en
pianisten heeft laten zien dat bepaalde hersenstructuren bij
hen extra ontwikkeld zijn. Dit kan echter ook door iets
anders dan puur de muziek komen, bijvoorbeeld doordat
vioolspelen gewoon een heel ingewikkelde motorische taak is
waar je veel concentratie voor moet opbrengen.’
In welk opzicht heeft muziek wel al
volledig zijn waarde bewezen?
‘Naast mogelijke positieve effecten op de hersenen, brengt
muziek veel positieve sociale en culturele aspecten mee. Het
is daarom heel belangrijk dat muziek weer volwaardig
onderdeel gaat uitmaken van ons onderwijs. Muziek is te lang
als luxe gezien. Gelukkig is de afgelopen jaren geld
vrij-gekomen en zijn stappen in de goede richting gezet. Dat
vind ik prachtig om te zien.’ ‘We hebben laten zien dat
baby’s maatgevoel hebben: ze horen de regelmaat in muziek’
Henkjan Honing is verbonden aan de Universiteit van
Amsterdam als hoogleraar muziekcognitie. Dit is het
onderzoeksveld dat het luisteren naar en maken van muziek
bestudeert met computermodellen, psychologische experimenten
en hersenonderzoek. Honing schreef twee
populair-wetenschappelijke boeken over zijn onderzoek:
Iedereen is muzikaal en Op zoek naar wat ons muzikale dieren
maakt.
Door: Joris Janssen
Uit:
NewScientist
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
| |
Artikelen Zoeken
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Artikelen Aanmelden
|
|
| |
Wij zijn altijd op zoek naar nieuwe artikelen. Heeft u zelf interessante
leuke en/of verrassende artikelen
over zingen - of heeft u daarvoor suggesties - en wilt u die
delen met uw mede zing.nl'ers, laat het ons dan
hier
weten. Alvast bedankt!
|
|
| |
VoicEmail
|
|
| |
Op de hoogte blijven van het laatste vocale nieuws? Neem
hier geheel vrijblijvend
een gratis abonnement op VoicEmail, de e-mail nieuwsbrief voor
Zingend Nederland.
|
|
| |
|
|
| |
ZINGmagazine
|
|
| |
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
| |
Veel van de artikelen die
je hier leest komen uit ZINGmagazine, een tijdschrift voor iedereen die van
zingen houdt. Van koorzangers en -zangeressen, tot duo en
grootkoor, van smartlap tot oratorium; voor solisten op het
podium en in de badkamer, maar ook voor dirigenten,
zangdocenten.
 Meer
... |
|
| |
|
|
| |
Repertoire en Meer ...
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
Multi Mix Music
biedt u een zeer uitgebreide collectie aan
eigentijds en klassiek repertoire. Maar u kunt ook bij ons
terecht voor Tipboeken, CD-consultancy en nog veel meer ...
|
|
|
|
|
|
