|
|
|
|
| |
|
Muziek en Emotie zitten dichtbij elkaar
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
| |
|
Eigenlijk kan muziek alles. Het kan je ontroeren, vrolijk
stemmen, opzwepen, verdrietig maken of kippenvel geven.
Muziek kan je tot rust brengen, maar ook in beweging zetten.
Het is bekend dat muziek een enorme invloed op de mens
heeft. Minder bekend is wat nou de precieze effecten van
muziek zijn.
Er zijn al talloze onderzoeken gedaan door psychologen, maar
toch is mu-ziekpsychologie een vrij onbekend terrein en zijn
er nog een hoop vragen die beantwoord moeten worden. Kan
muziek bepaalde ziektes tegengaan of zelfs genezen? Kan
muziek een depressieve persoon in een betere stem-ming
brengen? Voelen mensen zich beter door muziek? In deze blog
wil ik bij een aantal punten stilstaan die al wat meer
onderzocht zijn door muziek-psychologen.
Wat is muziek?
Voordat ik begin komt natuurlijk eerst de vraag ‘wat is
muziek eigenlijk’? Een rare vraag als je bedenkt dat
iedereen daar een eigen antwoord op heeft. Mensen voelen
zich allemaal aangetrokken tot andere muziek en hebben
daarom verschillende muzieksmaken. Wat de één mooi vindt kan
de ander weer als herrie bestempelen. Toch blijkt er uit een
onderzoek van prof. Paul Robertson dat bepaalde elementen
van muziek universeel zijn. Dit komt doordat de muziek door
onze beide hersenhelften wordt verwerkt; harmo-nieuze tonen
worden geassocieerd met emoties en non-verbale ervaringen en
worden dus door onze rechterhersenhelft verwerkt. Valse
noten worden door onze linkerhersenhelft verwerkt, onze
logische en verbale hersenhelft. Dit kunnen we bewijzen als
we de emotie ‘verassing’ onderzoeken. Als we naar muziek
luisteren, creëren we een verwachtingspatroon. We denken al
te weten welke noot er gaat komen. Als deze noot vervolgens
door een valse noot wordt vervangen, zijn we verrast. De
muziek is namelijk anders dan je had verwacht. Bij een
onderzoek werden er bij een valse noot andere
hersenactiviteiten geregistreerd, dan bij een juiste noot.
Ondanks dat ieder mens zijn eigen muzieksmaak heeft, zijn er
dus een aantal universele elementen die op elk mens dezelfde
uitwerking hebben. Muziek is een heel breed begrip,
eigenlijk bestaat onze hele omgeving uit muziek. Als we
communiceren, wordt de betekenis van woorden vooral bepaald
door het geluid van de stem, oftewel de muzikaliteit. Muziek
is dus kort gezegd een stukje geluid, waaraan wij een
emotionele betekenis geven.
Uiten van emoties
Vaak krijgen we te horen dat we onszelf in bedwang moeten
houden of dat we onze zelfbeheersing niet mogen verliezen.
Er zijn een hoop mensen trots op het feit dat ze hun emoties
voor anderen kunnen verbergen. Bij de indianen was het zelfs
een vereiste. Soms is het inderdaad verstandig om onze
emoties niet aan iedereen kenbaar te maken, maar er moet
uiteindelijk toch een uitlaatklep voor worden gevonden. Als
emoties niet geuit worden, kan dit leiden tot depressie,
angst of agressie. Muziek is een algemeen geaccepteerd
middel als het gaat om het uiten van emoties. Hoe vaak komt
het niet voor dat we fluiten, neuriën of mee trommelen op de
muziek. Der-gelijke uitingen geven aan in welke stemming we
zijn.Muziek gekoppeld aan periodes
Bij mezelf merk ik heel sterk dat ik muziek koppel aan
bepaalde periodes of gebeurtenissen uit mijn leven. Een tijd
lang werd ik gewekt doordat de timerfunctie van de stereo
een cd liet afspelen die ik erg mooi vind. Het ‘wakker
worden‘ is niet iets prettigs, dus krijg ik nog steeds een
onbehaaglijk gevoel als ik de cd opzet. Hetzelfde geldt voor
een andere cd waar allemaal filmmuziek op staat. Deze heb ik
veel geluisterd op mijn vakantie in Frankrijk. Als ik de cd
opzet zie ik nog steeds beelden uit de vakantie voor me. Het
geheugen speelt hierin een belangrijke rol. Het is
opmerkelijk dat mensen een fijn gevoel krijgen als ze een
liedje horen dat ze in hun jeugd vaak geluisterd hebben. Dit
hoeft niet eens een nummer te zijn dat je erg mooi vind,
maar de betekenis die jij eraan gekoppeld hebt maakt het tot
iets speciaals. Het is een soort link naar de ‘goede oude
tijd’. Ze herinneren je aan een tijd waarin emoties hevig en
belangrijk waren. Je geeft het liedje een persoonlijke
betekenis.
Filmmuziek
De muziek die probeert je het meeste te raken is de
filmmuziek. Een film zonder muziek is als een mens zonder
emoties. De muziek speelt een heel |
|
|
|
 |
|
belangrijke rol als het gaat om het bereiken van een bepaald
effect. Een horrorfilm wordt vele malen span-nender als je
er dreigende muziek onder zet. En zo kan muziek een film
vrolijker, dramatischer, grappiger en indrukwekkender maken.
De muziek zorgt voor een bepaalde sfeer |
|
| |
|
rondom een film. We hebben vaak half niet door hoe
belangrijk muziek is bij een film, dit merk je pas als er
geen muziek bij een film zit. Filmmuziek heeft globaal
gezien drie functies. Ten eerste kan het een eenheid vormen
met het beeld. Het zorgt voor een bepaalde sfeer en kan
eenheid in een verhaal scheppen. Ten tweede kan de muziek de
film ondersteunen. In de vorm van mentale ondersteuning,
zorgt de muziek ervoor dat bepaalde gedachtes en emoties
onderstreept worden. De derde functie is dat filmmuziek voor
een contrast kan zorgen.
Filmmuziek is al vergevorderd in de ontwikkeling om met
muziek een bepaald effect te bereiken. Componisten weten
heel goed wat voor muziek er bij een bepaalde scène hoort.
De Australische muziekpsycholoog Emery Schubert deed een
onderzoek naar welke muzikale ingrediënten iemand het meest
blij kunnen maken. Schubert ontwikkelde een
computerprogramma waarin proefpersonen konden aangeven hoe
ze zich voelden als ze naar muziek luisterden. Deze gegevens
werden vertaald naar een animatie van een gezichtje dat zich
constant aan de stemming van de proefpersoon aan-paste.
Schubert ontdekte dat vooral de kracht en luidheid van een
muziek-stuk een groot effect had op de proefpersonen. Het
tempo was minder van belang. In theorie is het mogelijk om
aan de hand van wiskundige bere-keningen een hit te maken.
Schubert geeft wel aan dat muziek een complex geheel is en
dat er een aantal elementen in de muziek zijn waarbij
luiste-raars verschillende associaties kunnen hebben. Hij
verwacht niet dat muziek binnenkort aan de hand van
wiskundige berekeningen gemaakt zal worden.
Duistere muziek
We zijn er al achter gekomen dat muziek heel beangstigend
kan zijn. Maar muziek kan je ook ergens toe aanzetten;
marsmuziek zorgde er bij soldaten bijvoorbeeld voor dat ze
gemotiveerder en dapperder de veldslag in gingen. Filmmuziek
kan er voor zorgen dat je het niet erg vindt om mensen te
zien sterven. Majestueuze muziek kan je afstompen. In de
jaren ’80 van de vorige eeuw kwam metal muziek steeds meer
op. In Noorwegen startte Øystein de eerste ‘black metal’
band, Aarseth Mayem genaamd. Het originele concept bij black
metal muziek is primitieve, rauwe en schelle muziek. Daarbij
kwa-
men verkleedpartijen en een sterke symboliek die voor een
demonische en agressieve uitstraling moest zorgen. Het album
riep de fans op om de oude tradities in Noorwegen te
herstellen, de Vikingcultuur moest terugkeren. Het
christendom moest daarvoor uit Noorwegen verdwijnen. De pers
nam dit opkomende muziekgenre niet erg serieus, maar vanaf
1992 zijn meer dan 40 kerken in Noorwegen in de as gelegd.
De hele wereld wist meteen wat black metal was. Vanaf ’92
kwam black metal ook naar andere landen en toen begonnen ook
de eerste slachtoffers te vallen. In pogingen om elkaar te
overtreffen, raakten volgelingen van verschillende bands met
elkaar slaags.
Ook de songteksten van de rapper Eminem hebben veel vragen
opgeroepen bij mensen. In hoeverre kun je de zanger
verwijten wat hun fans doen? Een fan van Eminem had op een
gruwelijke manier een vrouw om het leven ge-bracht en was
hierbij geïnspireerd door muziek van de rapper. Christopher
Duncan had de moord op soortgelijke wijze gepleegd als in de
clip ‘Stan’ van Eminem te zien was. Er zijn nog veel meer
soortgelijke gevallen bekend. Hier wordt op het moment veel
onderzoek naar gedaan.
Ziektes
tegengaan
Naast deze donkere kant van de muziek, kan muziek volgens
onderzoekers ook een geneeskrachtige werking hebben. Het
beïnvloedt de hersenen dusdanig dat er stoffen worden
aangemaakt die voor genezing kunnen zorgen. Een voorbeeld
vinden we terug in de bijbel (1 Samuel 16:14-23). Koning
Saul leed aan depressie en kon gekalmeerd worden als David
op de harp speelde. Uit een onderzoek van Lombard uit 1887
bleek dat het men-selijke zenuwstelsel reageert op muziek.
Uit andere experimenten werd duidelijk dat endocriene
klieren meer secreten afscheidde. Tot het endo-criene
stelsel behoren onder meer de hypofyse en de schildklier.
Deze klieren geven de secreten (hormonen) direct aan het
bloed af. Veel ziektes worden veroorzaakt door tekorten van
secreties in de endocriene klieren. Muziek zou ervoor zorgen
dat er meer secreten door het lichaam worden aangemaakt.
We laten de technische kant even varen. Uit onderzoek blijkt
dat muziek een effectief middel is tegen verschillende
ziektes. Epilepsie, hysterie en allerlei andere zenuw- en
hersenziekten bleken (gedeeltelijk) tegengehouden te kunnen
worden door muziek. Het geheugen kon terugkeren door muziek.
Verlamde spieren werden in de onderzoeken opnieuw
geactiveerd en tijdelijke zwakzinnigheid werd uitgebannen.
Florence Nightingale schreef vocale en instrumentale muziek
aan haar patiënten voor om ze zo te ge-nezen van
oorlogsneurosen. Verschillende artsen gebruikten muziek met
succes om slapeloosheid bij patiënten weg te halen. Dr.
Kravkov ontdekte dat door muziek het gezichtsvermogen met 25
procent verbeterd kon worden. De proefpersonen ondergingen
een muzikale stimulans. Ze deden extra hun best en door de
extra inspanning zagen ze meer.
Muziek verlaagt de afgifte van het stresshormoon cortisol
waardoor we ons kunnen ontspannen. Het activeert ook het
beloningssysteem in onze hersenen dat actief is bij seks,
lekker eten en het gebruik van drugs als heroïne en cocaïne.
Door het beloningssysteem voelen we ons goed. Dat verklaart
waarom we het zo fijn vinden om naar muziek te luisteren.
Elk onderdeel van muziek wordt op een aparte plaats
geanalyseerd. Later worden deze onderdelen weer
samengebracht. Ritmes worden bijvoorbeeld verwerkt in de
basale kernen en in het cerebellum. Deze gebieden zijn ook
betrokken bij het voorbereiden en coördineren van
bewegingen. Ritme en beweging zijn dus nauw met elkaar
verbonden, daarom dansen en bewegen we vaak met de muziek
mee.
De meeste doktoren zijn het erover eens dat muziek een
sterke invloed uitoefent op de hersenen. Vanaf daar zou de
muziek via het zenuwstelsel andere lichaamsdelen
beïnvloeden. Op deze manier worden de functies van
spijsvertering, bloedsomloop en ademhaling beïnvloedt.
Volgens Dr. Cutter komt dit doordat muziek de hersenen op
een aangename manier bezig houdt, waardoor het zenuwstelsel
ongestoord zijn gang kan gaan. Dit is echter nog niet
bewezen. Feit is wel dat muziek de enige kunstvorm is |
|
|
|
waarvoor dieren en zwakzinnigen gevoelig zijn. Richard de la
Prada ontdekte dat muziek op je zenuw-stelsel inwerkt,
onafhankelijk van intelligentie.
Muziektherapie
Als we kijken naar de uitkomsten van de bovengenoemde
onderzoe- |
|
 |
|
|
|
ken is het geen wonder dat muziektherapie wordt toegepast.
Muziekthe-rapie (ook wel melotherapie genoemd) gebruikt
muziek bij het behandelen van lichamelijke en geestelijke
stoornissen. Er zijn 2 technieken te onder-scheiden: de
actieve techniek waarbij men zelf muziek maakt en de
recep-tieve methode waarbij er naar muziek geluisterd wordt.
‘Muziektherapie is gebaseerd op een aantal principes’, zegt
Jennifer Zantopp:
Sleutel – Muziek kan herinneringen aan
bepaalde situaties oproepen. Het werkt dan als een sleutel
tot de herinneringen. Het is mogelijk om muziek op te zetten
die positieve herinneringen oproept om zo de stemming te
verbe-teren. Muziek die negatieve herinneringen oproept, kan
worden gebruikt om traumatische ervaringen te verwerken. Het
maakt dan wat los bij mensen die vervolgens over hun
problemen gaan praten.
Inherent – Muziek wordt automatische gekoppeld
aan een bepaalde stem-ming. We kunnen een emotie aan een
muziekstuk toewijzen. Hierdoor kun-nen de emoties van
patiënten worden onderzocht.
Interactie – Samen muziek maken is ook erg
belangrijk binnen de muziek-therapie. Als je samen muziek
kunt maken, kan je naar de ander luisteren, samenwerken en
op de ander inspelen. Deze voorwaarden zijn ook de
voorwaarden voor het dagelijkse bestaan. Patiënten die geen
verbaal contact kunnen leggen met andere mensen, kunnen dit
vaak wel op muzikaal niveau.
Beweging – Muziek lokt dus ook beweging uit.
Passieve patiënten worden door muziek tot activiteit
gedwongen.
Naast deze principes is het van belang wat de therapeut met
de muziek doet. Hij kan confronterend werken, maar ook
proberen de patiënt helemaal op zijn gemak te stellen.
Muziek kan toegang geven tot problemen die verbaal niet
bespreekbaar waren. In de muziektherapie blijkt steeds meer
dat muziek en emotie dichtbij elkaar zitten.
De muziekpsychologie is een ontzettend interessant gebied
binnen de psychologie. Doordat muziek en emoties zo dichtbij
elkaar zitten, is de invloed van muziek enorm. Er wordt
steeds meer onderzoek gedaan naar de helende werking van
muziek. Daarnaast is het ook bijzonder om te zien hoeveel
invloed muziek kan hebben op het doen en laten van mensen.
Ik hoop dat ik met deze blog de veelzijdigheid van
muziekpsychologie heb kunnen aantonen en dat het duidelijk
is geworden dat muziekpsychologie een interessant vakgebied
is, maar ook een terrein dat nog grotendeels ontgonnen moet
worden.
Author: Ronald-Jan de Bruin
Uit:
Comunicazione.nl |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
| |
ZINGmagazine
|
|
| |
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
| |
Veel van de artikelen die je hier leest komen uit ZINGmagazine, een tijdschrift voor iedereen die van
zingen houdt. Van koorzangers en -zangeressen, tot duo en
grootkoor, van smartlap tot oratorium; voor solisten op het
podium en in de badkamer, maar ook voor dirigenten,
zangdocenten.
 Meer
...
|
|
| |
|
|
| |
Artikelen Zoeken
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Artikelen Aanmelden
|
|
| |
Wij zijn altijd op zoek naar nieuwe artikelen. Heeft u zelf interessante
leuke en/of verrassende artikelen
over zingen - of heeft u daarvoor suggesties - en wilt u die
delen met uw mede zing.nl'ers, laat het ons dan
hier
weten. Alvast bedankt!
|
|
| |
VoicEmail
|
|
| |
Op de hoogte blijven van het laatste vocale nieuws? Neem
hier geheel vrijblijvend
een gratis abonnement op VoicEmail, de e-mail nieuwsbrief voor
Zingend Nederland.
|
|
| |
|
|
| |
Repertoire en Meer ...
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
Multi Mix Music
biedt u een zeer uitgebreide collectie aan
eigentijds en klassiek repertoire. Maar u kunt ook bij ons
terecht voor Tipboeken, CD-consultancy en nog veel meer ...
|
|
|
|
|
|
