|
|
|
|
| |
|
'Techniek is je Lichaam Inschakelen'
|
|
| |
|
|
|
| |
|
We zitten in Mathilde’s knusse werkstudio, compleet met
instrumenten, apparaten, een keukentje, tuintje en hond
Brutus. ‘Ik weet niet anders dan dat ik zing. Ik ging vroeg
naar een muziekschool, had gitaarles, blokfluitles,
pianoles, deed theorie-examen, kreeg daarna zangles bij een
geweldige docente, zong in de bandjes van mijn broers, ging
mee naar hun concerten. Dus tegen de tijd dat ik twintig was
had ik een schat aan ervaring. Desondanks was ik eigenlijk
vooral geïntimideerd. De jongens om me heen gingen op een
andere manier met muziek om, hadden hun platen alfabetisch
in hun kast staan, keken eindeloos in muziekzaken rond. Ik
dacht alsmaar: waarom zou ik platen maken?’
Van
zangeres tot muzikant
‘Ik koos voor de veilige weg en ging
muziekwetenschappen studeren. Maar in 1980 vond ik, gesteund
door mijn gloednieuwe ritmebox ‘Elka’, mijn liefde voor het
podium toch weer terug. In november 1981 kwam ineens die
landelijke doorbraak, door mijn televisieoptreden in Sonja
op Maandag. Echter, nog voordat mijn eerste plaat uitkwam –
in april 1982 – werd ik knetterdepressief. Het was een
samenloop van omstandigheden. Mijn ouders waren kort
daarvoor gescheiden, mijn broer had een psychose gehad, ik
kreeg rond die tijd voor het eerst een relatie met een
vrouw, en dan die overwhelming beroemdheid. Dat je ergens
binnenkomt en achthonderd mensen weten wie je bent. Die
combinatie was funest.’
‘Na een tijdlang depressief te zijn geweest stelde ik mezelf
de vraag: ‘Wat is nou precies het probleem? Het probleem is
dat je zangeres bent, en geen muzikant.’ Ik wilde muzikant
worden, met meer inzicht in alle processen, van repeteren
tot performen tot opnemen. Toen heb ik besloten om alleen
nog maar dingen te gaan doen waarvan ik iets kon leren. Als
ik een plaat ging opnemen koos ik bijvoorbeeld producers met
wie ik bevriend was, en die me alles wilden uitleggen. Pas
de laatste jaren begin ik echt ‘on top of my game’ te komen.
Ik ben een echte bandleider geworden, ga in de studio zelf
tussen de boxen zitten, en vind dan ook iets.’
Samen
musiceren
[Je hebt een fijnzinnige sound – hoe stem je daar je band op
af?] ‘De musici waarmee ik werk zijn stuk voor stuk
zwaargewichten, echt topmusici. En ik leid ze als het ware
een beetje op om mij te begeleiden. Ik wil een hele subtiele
dynamiek, en dat kun je alleen maar doen als je afspraken
nakomt. Ik zeg altijd: ‘Je moet mij laten winnen. Ik ben de
spits. Als ik op mijn hardst zing moet jij doen alsof je op
je hardst speelt. Zodat je wel het gevoel krijgt dat je hard
aan het spelen bent. Zij kunnen natuurlijk eigenlijk veel
harder dan ik. Maar ze moeten me toch laten winnen.’
‘Ik werk met mijn musici ook altijd aan wat ik het ‘motto’
noem. Je hebt als zanger de neiging om alleen te kijken naar
wat de tekst zegt. Maar eigenlijk is de muziek net zo
belangrijk. Een dirigent kan tegen zijn orkest zeggen: ‘Deze
melodie speel je alsof er een heel klein beetje rook uit een
schoorsteen komt’. Een andere dirigent zegt misschien:
‘Speel alsof er een lieveheersbeestje over een grassprietje
trippelt’. Zo’n orkest maakt daar een mentale notitie van,
en door dat beeld verandert de spierspanning van de musici
heel licht. Die nuance, die timing, dat kun je niet
vastleggen in bladmuziek.’ |
|
| |
|
|
|
| |
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
Het
gevoel van opluchting
[Je geeft ook les. Wat zijn jouw speerpunten?] ‘Het eerste
wat ik mijn studenten leer is de ‘spiermemory’ van
opluchting te trainen. Zodat hun lichaam, ook als ze
zenuwachtig zijn en moeten presteren, moeiteloos dat gevoel
van opluchting weer vindt. Het is vooral een kwestie van
diep ademhalen: eerst ervoor zorgen dat je helemaal leeg
bent, je navel intrekken, en vervolgens je buik loslaten en
tegelijkertijd je kaak en schouder laten vallen. Opluchting
is een gevoel dat je weinig ervaart in je dagelijkse leven,
daar moet je je lichaam dus in trainen. Als die ademhaling
een beetje loopt, begin ik met de ademsteun.’
[Ademsteun, wat is dat nou precies?] ‘Normaal gesproken
trekken mensen bij het inademen hun navel in en hun
schouders op. Dat is eigenlijk een lichte vorm van
schrikken. Bij zingen willen we het tegenovergestelde:
tijdens het inademen schouders laag en buik naar buiten, en
tijdens het uitademen, dus als we zingen, navel in. Je
creëert als het ware een blaasbalgje: je vult het op aan de
onderkant, en laat de ingenomen lucht met behulp van
verschillende spieren beheerst en potent naar boven komen.
Dus langzaam maar krachtig. Welke spieren, en wat doen ze?
De middenrifspier is een soort uitgeklapte paraplu, die je
plat maakt als je je longen met lucht vult en die je daarna
heel langzaam in z’n paraplu-vorm terug laat komen. Dat
gebeurt als je je navel intrekt. Daarnaast gebruik je de
flanken, die je ook aan de achterkant kunt voelen, en
natuurlijk je buikspieren. En dan heb je nog je hele
bekkenbodem die je kunt ontspannen en langzaam weer
optillen, en je zitbotjes, die je bij elkaar kunt doen. Dat
moet je allemaal trainen.’Sadolin
‘Vervolgens werk ik met mijn leerlingen aan de technieken
van Cathrine Sadolin. Ik heb ooit een weekend lessen bij
haar gevolgd, wat zij heeft gedaan is echt revolutionair.
Sadolin onderscheidt vier stemfuncties (‘modes’ – red.):
neutral, curbing, overdrive en edge – dat heette eerst
belting. De term ‘stemfuncties’ vind ik overigens
verwarrend, in feite zijn het gewoon mondstanden. Met de
verschillende mondstanden kun je letterlijk frequenties in-
en uitmengen. Je mond is als het ware de versterker. Om de
versterker van klanken te voorzien moet het scharnier – je
keel dus – open, en daarvoor heb je altijd ademsteun nodig.
Bij de mondstanden curbing en neutral is je kaak laag, en
gebruik je veel ademsteun. Bij overdrive en edge maak je een
soort ventiel in je mond, dan wordt die ademsteun iets
minder belangrijk. Maar het meest revolutionaire wat Sadolin
heeft gedaan is dat ze bepaalde klinkers voorschrijft in de
hoogte. Ze heeft ontdekt en beschreven dat je met bepaalde
mondstanden sommige klinkers niet kunt maken, en ze dan moet
‘afbuigen’. Alleen bij neutral mag je alle klinkers zingen.’
Spiermemory
[Maar dan die lastige combinatie van techniek beheersen én
kunnen loslaten bij een concert – hoe doe je dat?] ‘Techniek
is voor mij niet een kwestie van nadenken. Voor mij is
techniek een kwestie van je lichaam inschakelen. Weten wat
je moet doen, in je lichaam. Je kunt zingen wat dat betreft
vergelijken met fietsen of zwemmen. Als je op de fiets stapt
dan weet je: ik val als ik niet goed stuur. En als je in het
zwembad springt weet je dat je verzuipt als je niet zwemt.
Het stuurgevoel en die zwemreflex, dat is spiermemory, dat
doe je niet met je hoofd. Maar spiermemory moet je trainen,
dat is er niet vanzelf. Dat is waar topsporters nou dag in
dag uit druk mee zijn. Het lichaam is conservatief, het
lichaam wil in principe niks nieuws proberen.’
[Als je spiermemory hebt getraind, kun je dat dan bij een
concert altijd oproepen?] ‘Nou, voorafgaand aan een optreden
moet je het lichaam altijd even ‘aanzetten’, dat kan niet
anders. Dat doe ik ook: vlak voordat ik begin haal ik een
paar keer goed adem, doe een paar mondstanden, eventjes alle
versnellingen langs, zeg maar. Je hoeft eigenlijk niet ‘op
te warmen’ want het is daar binnen al 37,5 graden. Maar je
moet het lichaam altijd even helpen herinneren: ‘dit ga je
zo meteen doen’. En de eerste vijf minuten van een concert
ben ik alleen maar bezig met het ontspannen van mijn
schouders. Zoals ik al zei: het lichaam is conservatief.’
Spelen,
imiteren, imagineren
‘Er zijn twee manieren om dingen aan te leren: een spelletje
ervan maken, of imiteren. Als ik tegen jou zeg: til je
gehemelte op, laat je kaak zakken, trek je navel in, dan ben
je het al kwijt. Maar als ik tegen jou zeg: ‘Doe alsof je
bekakt Haags bent, je beste vriendin tegenkomt die je net
nog aan de telefoon had en die helemaal niet in Den Haag
woont’, dan ben je misschien even aan het vogelen, maar dan
heb je ‘m. En als je hem eenmaal hebt dan hoef ik als docent
nog maar één woord te gebruiken: "Bekakt!" '
[Wat ben je voor een type docent?] ‘Ik ben heel technisch,
maar ik leer mijn studenten ook performen. Ik zeg altijd: je
moet zangers geen presentatie leren, je moet ze ‘presence’
leren. Aanwezig zijn, zoals boeddhisten spreken over het
‘hier en nu’. In je lichaam zitten. Muziek maken is ook niet
aandacht krijgen, muziek is aandacht geven. Ik imagineer
altijd dat het publiek alleen maar uit fantastische mensen
bestaat, met fantastische oren en fantastische harten. Als
ik me dat niet voorstel dan wil ik mezelf ook niet tonen.'
[Hoe omschrijven je leerlingen jou, denk je?] ‘Ik denk dat
ik als zangpedagoog op mijn liefst ben. Zelf heb ik ook zo’n
lieve docent gehad, Elisabeth Ooms, die kopieer ik wel een
beetje. Ik houd ontzettend van muzikanten en zangers, weet
precies hoe ze denken, ken hun onzekerheid, hun verlangen,
ben zelf ook overal doorheen gegaan. In deze maatschappij
worden we constant benaderd als consumenten, kiezers,
kijkers, burgers, niet als mensen. Zingen en muziek maken
zie ik als super mensenwerk, super communicatie. Het is de
enige kunstvorm die je niet kunt zien, alleen maar horen.
Dat geeft muziek een speciale positie, en muzikanten zijn
dan ook bijzondere mensen. Het zijn mijn lievelingsmensen.'
De
toekomst
[Nog meer Mathilde Santing, hoop ik?] 'Ja! Ik ben voor het
eerst zelf songs aan het schrijven. Heb altijd wel geweten
dat het zou komen maar ik wist niet hoe of wat. Maar de
kraan staat open! En de teller staat al op tien. Volgend
jaar gaan we on the road. Er komt ook elektronica bij, en
het heet ‘Recital’. Vergeet alles... het roer gaat volledig
om!'
Schrijfster: Elke Jansen
Bron:
Zing Magazine 45 |
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
| |
Mathilde Santing
|
|
| |
|
|
| |
 |
|
| |
|
|
| |
Mathilde Santing
(Amstelveen, 1958) kreeg van haar elfde tot haar negentiende
zangles bij Elisabeth Ooms en vond al snel haar weg naar het
podium, onder meer in de bandjes van haar broers. In oktober
1981 presenteerde ze zich aan het grote publiek met een
televisieoptreden bij Sonja op Maandag, en een half jaar later
kwam haar eerste plaat uit, ‘Mathilde Santing’. In de jaren die
volgden scoorde ze hits als 'De Appels op de Tafelsprei',
‘Inspiratie’, ‘Beautiful People’ en ‘Wonderful life’. Santing
werd in 1986 winnares van de eerste Popprijs (destijds BV
Popprijs), won drie maal een Edison, ontving een Gouden Harp van
de Stichting Conamus (1998) en werd op 27 april 2007 benoemd tot
Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Met haar onlangs afgesloten
jubileumtoer ‘Given’, plus de release van 'Luck be a Lady' – een
live geregistreerd Sinatra-concert met tienkoppige band – zette
Mathilde Santing een stevige kroon op haar dertigjarig jubileum.
Info en cd-verkoop:
www.mathildesanting.com
|
|
| |
|
|
| |
Tips à la Santing
|
|
| |
|
|
| |
Pilates
‘Pilates, op de echte Pilates-apparaten,
is een per-fec-te adem-steuntraining. Mits je de
‘zangers-ademhaling’ gebruikt. Als je je ademsteun alleen maar
traint door te zingen, dan ben je acht jaar bezig – zo lang
heeft het in ieder geval bij mij geduurd. Met Pilates gaat dat
een stuk sneller en efficiënter.’
Denken en voelen
‘De halve planeet heeft schouder-, nek en
rugklachten, omdat de connectie tussen denken en voelen niet
lekker loopt. Je voelt je slecht en gaat denken ‘wat ben ik toch
een eikel’. Terwijl je beter kunt denken ‘wat is er aan de
hand?’ En dan eerst eens gaat zitten, je veters goed vast doet
en een glas water drinkt. Omdat we 99% van de tijd niet leren om
adequaat te reageren op onze gedachten, komt er spanning in onze
schouders.’
Spanning en ontspanning
‘Het is belangrijk dat zangers hun lichaam
in een goeie positie houden, om ademsteun te kunnen geven, de
schouders te ontspannen, keel open te houden, enzovoort. De
bovenkant van het lichaam moet ontspannen zijn, want daar moet
het kunnen vibreren. De onderkant van het lichaam moet gespannen
zijn want die moet de adem aanvoeren.’ |
|
| |
|
|
| |
Artikelen Zoeken
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
Artikelen Aanmelden
|
|
| |
Wij zijn altijd op zoek naar nieuwe artikelen. Heeft u zelf interessante
leuke en/of verrassende artikelen
over zingen - of heeft u daarvoor suggesties - en wilt u die
delen met uw mede zing.nl'ers, laat het ons dan
hier
weten. Alvast bedankt!
|
|
| |
VoicEmail
|
|
| |
Op de hoogte blijven van het laatste vocale nieuws? Neem
hier geheel vrijblijvend
een gratis abonnement op VoicEmail, de e-mail nieuwsbrief voor
Zingend Nederland.
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
| |
Repertoire en Meer ...
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
Multi Mix Music
biedt u een zeer uitgebreide collectie aan
eigentijds en klassiek repertoire. Maar u kunt ook bij ons
terecht voor Tipboeken, CD-consultancy en nog veel meer ...
Bezoek daarom nu onze geheel
vernieuwde site.
|
|
| |
|
|
|
