|
onvermogen om melodieën van elkaar
te onderscheiden, kunnen aardig meetikken met een liedje.
Het vermogen is waarschijnlijk de basis van het menselijk
muzikaal gevoel en het vermogen om samen te dansen. Dieren
dansen altijd alleen. Alleen bepaalde kikkers kwaken
ritmisch samen. Maar is dat menselijk ritmevermogen
(deels) aangeleerd of al direct compleet aan-wezig bij
pasgeboren kinderen? Dat was lang een wetenschappelijke
kwestie. Het antwoord is nu bekend: geheel aangeboren.
Aanvoelen van
afwijking
Want
nu hebben onderzoekers onder leiding van de Hongaar István
Winkler en de Nederlander Henkjan Honing (Universiteit van
Amsterdam) ontdekt dat pasgeboren kinderen al in hun eerste
dagen in de wereld feilloos afwijkin-gen in een standaard rockritme kunnen opmerken. Dat kunnen aanvoelen van die
afwijking is de essentie van ritmegevoel en daarin weken de
pre-staties van de piepjonge zuigelingen dus niet af van die
van volwassenen. Er waren wel eerder ritmische prestaties
bij baby’s gevonden, maar nooit was het bekeken bij zulke
jonge kinderen. Het onderzoek werd verricht bij 14
slapende baby’s op de kraamafdeling van de Semmelweis
Universiteit.
Zij werden voorzien van drie elektroden op het
hoofd en ook eentje op hun neus, voor de standaard
nulmeting. Op de oren kwam een koptelefoon waarop de
onderzoekers - met toestemming van de ouders en in
aanwezig-heid van de moeder - 1530 keer een kort
slagwerkritme (uitgevoerd op bas, snaredrum en dubbele
bekken) lieten horen, in vijf kleine variaties. Eén va-riatie
was het complete ritme, in drie andere was een onbenadrukte
slag weggelaten en in de vijfde was de beat zelf weggelaten:
de meest bena-drukte slag aan het begin van de maat. Zoiets
klinkt als een luide stilte en trekt in de muziek altijd de
aandacht. Uit het EEG bleek dat het brein van de slapende
baby’s precies zo reageerde als het brein van volwassenen
die aan dezelfde proef werden onderworpen: met een elektrisch negatieve piek na 150 à 250 ms, de mismatch
negativity, het teken van verrassing. Als zelfs bij slapende
pasgeborenen zo’n verrassingspiekje wordt opgewekt door een
ontbrekende beat en niet door het weglaten van onbelangrijke
slagen, dan moet ritmegevoel dus wel aangeboren zijn. Maar
wat betekent dat voor muzikaliteit?
Tonaal
begaafd
Pasgeboren baby’s zijn ook al tonaal begaafd. Ze herkennen
bijvoorbeeld het verschil tussen klein en grote intervallen
en kunnen horen of een interval omhoog of omlaag gaat. Dat
was al eens vastgesteld en het Hongaarse team in het
Semmelweisziekenhuis heeft het nu weer op vergelijkbare
wijze als vastgesteld met de ritmes, zo schrijven ze in een
artikel dat op 9 januari online gepubliceerd werd door het
tijdschrift Clinical Neurophysiology (artic-le in press).
Maar toch concluderen Winkler en Honing niet dat
muzikaliteit dus aangeboren is bij de mens en dus zelfs een
evolutionair nuttige rol kan hebben gespeeld. Want
ritmegevoel en toongevoel zijn ook belangrijk voor taal.
Misschien is muziek dus maar een bijeffect van die voor taal
ontstane vermogens.
Uit: NRC Handelsblad 30 juli 2009
|
Neem
een gratis abonnement
...